Grove den in de problemen: onderzoek naar de gezondheid van onze bomen in Nationaal Park Bosland

Grove den in de problemen: onderzoek naar de gezondheid van onze bomen in Nationaal Park Bosland

De grove den, een boom die je in bijna de helft van de Vlaamse bossen tegenkomt, heeft het zwaar. Door opeenvolgende droge zomers raken veel van deze bomen verzwakt, wat hen vatbaarder maakt voor ziektes en schimmels. Een van de grootste boosdoeners is de schimmel Sphaeropsis sapinea, die zich vooral richt op verzwakte dennen. Deze situatie is verontrustend, omdat de grove den een belangrijke rol speelt in onze bossen. Daarom zijn het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) een grootschalig onderzoek gestart waaronder ook een lokatie in het Nationaal Park Bosland.

Wat houdt het onderzoek in?
Het doel van dit onderzoek is om te begrijpen hoe grove dennen reageren op droogte, extreme weersomstandigheden en ziektes zoals de schimmel Sphaeropsis sapinea. Met die informatie kunnen bosbeheerders straks betere beslissingen nemen over hoe ze onze bossen kunnen beschermen. Dit project startte in april en loopt nog tot juli 2026. Tijdens het veldwerk gaan onderzoekers naar 40 locaties verspreid over de Kempen, waar zij in 40 proefvlakken boorkernen nemen (per plot 12 bomen, en uit elke boom 2 stalen).  Dit is een kleine ingreep waarbij een klein stukje hout uit de boom wordt geboord, zonder schade aan de boom. Zo krijgen onderzoekers inzicht in de groei en gezondheid van de bomen.

Waar wordt het onderzoek uitgevoerd?
De onderzoeksplekken zijn zorgvuldig uitgekozen en liggen verspreid over verschillende bodemtypes over de Kempen, o.a. in Eksel - Nationaal Park Bosland.

De schimmel Sphaeropsis sapinea tast vooral grove dennen aan die al verzwakt zijn. Je herkent een aangetaste boom aan een paar duidelijke signalen:

• Verkleuring van naalden: de naalden kleuren geelbruin, vooral in de top van de boom.
• Dode takken: de takken beginnen van boven naar beneden af te sterven.
• Harsvlekken op de schors: donkere plekken met naar buiten vloeiende hars, zijn een mogelijk teken van infectie.
• Zwarte puntjes: dit zijn schimmelsporen en ze zijn soms zichtbaar op de takken.

Deze symptomen komen vooral voor in de warmere maanden, wanneer warmte en vocht de schimmel helpen verspreiden. In ernstige gevallen kan de schimmel zelfs de hele boom doden.

Wat kunnen we doen tegen de schimmel?
Er is een aantal maatregelen die bosbeheerders kunnen nemen om de impact van de schimmel te beperken en de bomen gezond te houden:

• Gezonde bomen behouden: door de bomen voldoende licht, water en ruimte te geven, kunnen ze sterker worden. Dit kan door te dunnen en ruimte te creëren.
• Zieke bomen weghalen: bomen die zwaar geïnfecteerd zijn, kunnen selectief worden gekapt om verspreiding van de schimmel te voorkomen.
• Besmette takken snoeien: het verwijderen van aangetaste takken vermindert de verspreiding van schimmelsporen.
• Regelmatig inspecteren: vroege herkenning van symptomen helpt om snel in te grijpen en verdere verspreiding te voorkomen.
• Variatie in boomsoorten: gemengde bossen zijn veerkrachtiger tegen ziektes. Door bij het planten van nieuwe bomen te variëren in soorten, ontstaat een sterker en gezonder bos.

Met dit onderzoek willen het INBO en ANB niet alleen de gezondheid van de grove den verbeteren, maar ook onze bossen in Vlaanderen toekomstbestendig maken. De kennis die het project oplevert, zal helpen om de grove den en andere boomsoorten beter te beschermen tegen droogte, ziektes en andere bedreigingen, zodat we een gezond en veerkrachtig boslandschap kunnen behouden voor de toekomst.

 

https://www.vlaanderen.be/inbo/nieuwsbrief-november-2024/weg-met-al-die-dennenbossen/
https://www.vlaanderen.be/inbo/projecten/uitzoeken-beheervoorschriften-dennensterfte-in-vlaanderen