Nieuws

Nieuw onderzoek van onder andere Jitse Creemers, Marcel Eens, Eddy Ulenaers, Michiel Lathouwers en Prof.  Ruben Evens toont aan dat nachtzwaluwen (Caprimulgus europaeus) slim gebruik maken van natuurlijk en kunstmatig licht tijdens het jagen. Deze wetenschappers van Universiteiten Hasselt en Antwerpen, Université Catholique de Louvain en Agentschap Natuur en Bos onderzochten hoe nachtzwaluwen zich tijdens nachtelijke jachtpartijen oriënteren ten opzichte van heldere hemelgebieden.

Dit onderzoek werd uitgevoerd in het kader van het doctoraatsonderzoek van Jitse Creemers, met onder andere Nationaal Park Bosland als onderzoeksgebied.

Uit de studie blijkt dat nachtzwaluwen zich meestal richten naar heldere delen van de hemel, zoals de maan of stedelijke lichtgloed, om vliegende insecten beter te zien. Bij zwak maanlicht richten ze zich naar de maan, maar wanneer de volle maan de hele hemel verlicht, is dat niet langer nodig en kunnen ze in elke richting jagen. Bij afwezigheid van de maan gebruiken ze stadsgloed als alternatief, mits die helder genoeg is. Wanneer zowel maanlicht als stadsgloed beschikbaar zijn, verkiezen ze duidelijk maanlicht.

Deze nieuwe ontdekking geeft een verrassend inzicht in hoe bepaalde nachtelijke dieren zich aanpassen aan lichtvervuiling. Het roept echter ook vragen op over de langetermijneffecten van kunstmatig licht op hun foerageergedrag en prooisuccessen.

Afgelopen weekend verkenden de deelnemers van de opleiding Natuurbeheer het Pijnven, een deel van het Nationaal Park Bosland, onder begeleiding van boswachter Eddy Ulenaers. Tijdens deze praktijkles stonden de transformatie van bossen en de aanleg van (heide-)corridors centraal. Dit is essentieel om bossen veerkrachtiger te maken tegen klimaatverandering en om leefgebieden van soorten zoals de nachtzwaluw en de gladde slang te verbinden.

Deze excursie maakt deel uit van de opleiding Natuurbeheer, georganiseerd door Natuurpunt Pelt en de Natuuracademie. Deelnemers combineren theorielessen van Jens Verwaerde met praktijklessen onder leiding van lokale beheerders. Naast het Pijnven worden ook gebieden zoals het Hageven, de Dommelvallei, de Lommelse vloeiweides en Resterheide bezocht. Zo krijgen zij een breed en praktisch inzicht in natuurbeheer.

In het Pijnven werd het belang van bosomvorming benadrukt. De overgang van monotone dennenbossen naar een meer diverse vegetatie verhoogt de weerbaarheid tegen plagen en ziektes. Daarnaast dragen boomloze corridors bij aan het herstel van biodiversiteit door verschillende leefgebieden met elkaar te verbinden.

Dankzij de expertise van ANB en Natuurpunt leren de 25 deelnemers niet alleen hoe duurzaam natuurbeheer in de praktijk werkt, maar ook welke uitdagingen daarbij komen kijken. De dilemma’s rondom bosomvorming – zoals het balanceren tussen biodiversiteit, recreatie en economische belangen – en de onvoorspelbaarheid van de reactie van de natuur op klimaatverandering maken dit een complex en dynamisch proces.

Het FORBIO-bos in Hechtel-Eksel maakt deel uit van een uniek onderzoeksproject naar de rol van boomsoortenrijkdom in bosbeheer. Dit project, FORBIO genaamd, onderzoekt hoe gemengde bossen verschillen van monoculturen op het vlak van o.a. groei, houtkwaliteit en biodiversiteit. Met 40 proefvlakken en een zorgvuldig opgesteld beheerplan is dit bos een levend laboratorium waar wetenschap en praktijk samenkomen.

Wat gebeurt er momenteel in het FORBIO-bos?
De komende maanden zullen fietsers langs het fietspad in het Pijnven onderzoekers van de KU Leuven aan het werk zien. In elk van de 40 proefvlakken selecteren zij 32 potentiële toekomstbomen. Toekomstbomen zijn geselecteerde bomen die de potentie hebben om in de toekomst uit te groeien tot vitale, grote en kwaliteitsvolle bomen.

De keuze valt op bomen met rechte stammen en, beperkte zijtakken en op exemplaren die al boven het bladerdek uitsteken. Rondom de helft van de geselecteerde toekomstbomen worden twee nabijgelegen bomen deels geschild. Dit proces, ringen genoemd, vermindert de concurrentie en biedt inzicht in hoe dit de groei van de toekomstbomen en hun invloed op de omgeving beïnvloedt. Of een boom behandeld wordt, wordt bepaald door loting. De toekomstbomen worden gemarkeerd met blauwe stippen, zodat ze duidelijk herkenbaar zijn voor verdere opvolging. Tijdens de uitvoering worden oranje en gele linten aangebracht om de werkzaamheden te begeleiden.

Neem tijdens je fietstocht een kijkje bij het FORBIO-bos en ontdek hoe onderzoekers werken aan de toekomst van onze bossen. Boslab volgt de ontwikkelingen op de voet!
 

In het voorjaar van 2023 werd in Nationaal Park Bosland een bijzondere grove den uitgerust met sensoren. Deze boom, die inmiddels twee jaar wordt gevolgd, 'praat' via realtime data en vertelt ons alles over hoe hij groeit, water transporteert en reageert op zijn omgeving.
Dankzij het onderzoek van Katrien Schaepdryver en Kathy Steppe van Universiteit Gent, uitgevoerd in samenwerking met NP Bosland, leren we hoe bomen functioneren en wat dit betekent voor onze bossen, het klimaat en mogelijk ook voor onze samenleving. Want een bos creëert niet alleen een typisch microklimaat, maar vervult ook een essentiële rol in de regulatie van ons leefmilieu.

De gegevens van deze boom bieden daarnaast een unieke kans voor educatie. We nodigen scholen uit om met deze gegevens aan de slag te gaan. Stel je voor: leerlingen ontdekken hoe een boom werkt, hoe hij reageert op regen of hitte en wat zijn rol is in ons ecosysteem. Door letterlijk te 'luisteren' naar de boom leren zij op een interactieve manier over het belang van water, weer en duurzaamheid.

Scholen die interesse hebben om met de data van deze boom te werken, kunnen contact opnemen via info@boslab.be.

In het hart van Noord-Limburg trekt een gepassioneerde groep natuurliefhebbers, "De Slobkousjes", er wekelijks op uit om de verborgen rijkdom van de natuur vast te leggen. Gewapend met kennis, kamera’s en nieuwsgierigheid inventariseren zij planten in de zomer en paddenstoelen, mossen en korstmossen in de herfst, winter en voorjaar.
Tijdens hun recente verkenning in de buurt van het prachtige Slijkven (Pijnven - NP Bosland), ontdekten zij maar liefst 65 soorten paddenstoelen. Samen met een mossenexpert en enkele natuurfotografen werd deze veldwerkdag een inspirerende mix van wetenschap en verwondering.

Foto´s zwammen: Wim Denijs