Nieuws

In maart 2023 kreeg het Nationaal Park Bosland een fascinerende toevoeging aan zijn prachtige landschap: een boom die niet spreekt met woorden, maar met data! Dankzij geavanceerde monitoringstechnologieën worden zijn groei, sapstroom en andere vitale statistieken continu bijgehouden en live gedeeld op de TreeWatch-website. Dit als onderdeel van een wereldwijd monitoringsprogramma. Voor degenen die geabonneerd zijn op X, is de gezondheid van de boom ook te volgen via dagelijkse berichtjes op basis van de verzamelde data.

Een jaar na het installeren van deze apparatuur kunnen we terugkijken op de metingen uit 2023 en de inzichten die ze hebben opgeleverd. De 'pratende' grove den in Bosland (zandgrond) consumeerde ongeveer 2700 liter water in 2023, terwijl zijn diameter slechts met 1 mm is toegenomen. Meer nog, de boom had een maximale sapstroom van 2.3 liter per uur, met een piekverbruik van 26 liter per dag. Ter vergelijking, een quasi even dikke beuk in het Gentse (zandleemgrond) verbruikte wel 6 tot 7 keer meer water dan deze grove den. Het is kenmerkend dat naaldbomen minder water verbruiken dan loofbomen. Een grove den in Duitsland vertoont vergelijkbare drinkgewoonten als onze boom in Bosland.

Door in detail naar de data te kijken, kunnen we zelfs de invloed van een hittegolf of regenbui op de sapstroom en groei van de boom observeren. Vergelijkingen met andere boomsoorten op verschillende bodems geven een beter begrip van de diverse behoeften en reacties van bomen op het veranderende klimaat.

Het Pijnven-bos, gelegen in het hart van ons Nationaal Park Bosland, heeft onlangs opnieuw bezoek gehad van onderzoekers van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). Onder leiding van Nathalie Cools zijn er bodemmonsters verzameld, waarbij de focus ligt op het begrijpen van de huidige bodemtoestand en de veranderingen ten opzichte van eerdere metingen. 
Dit onderzoek maakt deel uit van het ICP Forests-programma, een internationaal samenwerkingsprogramma opgericht in de jaren '80, met als doel beter te begrijpen hoe luchtverontreinigende stoffen zoals zure regen, stikstof en ozon de gezondheid en vitaliteit van onze Europese bossen op de lange termijn beïnvloeden.
De resultaten zijn van belang voor beleidsmakers, die zo geïnformeerd worden over de effecten van maatregelen die eerder genomen werden ter bescherming van bossen tegen luchtverontreiniging.

Sinds de late jaren 80 houden vrijwilligers van Natuurpunt het waterpeil in 't Plat scherp in de gaten. Met maandelijkse peilingen op 11 verschillende locaties worden de grondwaterniveaus gecontroleerd. Dit is van onschatbare waarde voor het behoud van dit bijzondere natuurgebied.
't Plat staat bekend om zijn diverse biotopen, waaronder veengronden die essentieel zijn voor het ecosysteem. Veengronden zijn niet alleen een thuis voor een scala aan planten en dieren, maar spelen ook een cruciale rol in het vastleggen van koolstof en zuiveren van water.
Om deze functies te behouden, is het essentieel dat veengronden vochtig blijven. Ontwatering leidt tot de vrijlating van opgeslagen koolstof, wat bijdraagt aan klimaatverandering.
Het watermonitoringsprogramma speelt daarom een sleutelrol in het beschermen van 't Plat tegen verdroging en het handhaven van de natuurlijke balans.
Dankzij deze inspanningen kan niet alleen de  lokale biodiversiteit behouden worden, maar wordt ook bijgedragen aan de wereldwijde klimaatbescherming.

Dinsdagnamiddag beleefden we een geweldige tijd in Het Hobos in Pelt! De gemeente Pelt en het Agentschap Natuur en Bos (ANB) hadden een bijzondere boomplantactiviteit georganiseerd, waardoor dit prachtige stukje natuur nieuw leven wordt ingeblazen. Ongeveer 100 leerlingen van de Cornelius-Clementiaanschool hebben de handen uit de mouwen gestoken, samen met de minister van omgeving en de burgemeester van Pelt. De boomplantactie vond  plaats op een perceel van 2,3 hectare in Het Hobos.
Het Hobos heeft te lijden onder verdroging en verarming, wat de biodiversiteit aantast. Door nieuwe bomen te planten en sommige bestaande bomen te kappen, kan het landschap vernieuwd worden en de balans hersteld. Deze ingrijpende, zij het noodzakelijke, maatregel is gericht op het herstellen van het ecosysteem en dient tevens als een krachtige reactie op de gevolgen van klimaatverandering. Het aangepaste landschap zal dienen als een buffer tegen de verwachte nattere winters en drogere zomers.
Als hoofdboomsoorten is voor wintereik, zomereik, winterlinde, beuk en haagbeuk gekozen. Tussen de blokken met de hoofdboomsoorten worden struiken en begeleidende soorten zoals spork en hazelaar geplaatst. Om de jonge gewassen te beschermen tegen de zon, zijn al wat hogere en snelgroeiende populieren geplant. Het perceel wordt afgeschermd van dieren om de plantjes te beschermen tegen vraat.
Na een middag van hard werken en plezier maken, ziet de aanplant in Het Hobos er geweldig uit. De nieuwe boompjes brengen nieuw leven in het landschap en beloven een mooie toekomst voor deze historische plek.

Met het oog op diverse bedreigingen zoals habitatverlies, invasieve soorten, overexploitatie van natuurlijke hulpbronnen, vervuiling en klimaatverandering, streven we ernaar om het Nationaal Park Bosland, zijn natuurlijke schoonheid en biodiversiteit maximaal te beschermen.
Dit vraagt om extra aandacht en inzichten voor duurzaam beheer en behoud. Dankzij het  engagement van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO) in het Europese SELINA-project, hebben we onlangs kunnen deelnemen aan een boeiende workshop in Leiden.
Met experts en beleidsmakers uit 27 EU landen, Noorwegen, Zwitserland, Israël en het Verenigd Koninkrijk, hebben we gesproken over hoe we onze natuur nog beter kunnen beschermen. Het doel is om het Nationaal Park Bosland slim te beheren, waarbij de waarde van het bos voor iedereen begrijpelijk gemaakt kan worden en dat natuuroptimalisatie toelaat. Denk hierbij aan het behouden van biodiversiteit, het zorgen voor schoon water, duurzame houtproductie en het mogelijk maken van recreatie voor ons allemaal.
Het SELINA-project loopt nog een tijdje door (Juli 2022–2027) en we zijn enthousiast over de kansen die het project biedt om ons prachtige nationaal park te beschermen en te koesteren. We kijken uit naar verdere samenwerking met alle betrokkenen om dit te realiseren!