Watering

Vloeiweiden van Lommel-Kolonie : weidebevloeiing als cultureel erfgoed

Met een totale oppervlakte van 215 ha is de Grote Watering van Lommel-Kolonie de grootste overgebleven restant van het  Kempense vloeiweidenproject dat de Belgische staat opzette rond 1850.

Vrijwilligers van Natuurpunt hebben er  op ‘blok II’ 15 ha vloeiweide in de oorspronkelijke staat hersteld. Ze worden nog  jaarlijks op traditionele wijze bevloeid. Gedurende enkele weken aan het eind van de winter wordt er ‘gewitterd’ en laat men het water over het gras vloeien. Vermits de ‘Grote fossé’, de sloot die het water aanvoert, verbonden is met het kanaal Bocholt-Herentals, dat onderdeel is van de verbinding tussen Maas en Schelde, worden grote hoeveelheden kalk en andere mineralen afgezet op de bevloeiingsbedden. Hierdoor ontwikkelde zich een vegetatie met zeldzame planten. In het voorjaar bewonderen de wandelaars de talrijke bonte krokussen, die de voorboden zijn van de bloemenzee die in de lente tevoorschijn komt.  Ook de dierenwereld wordt sterk beïnvloed door de aanvoer van kalkrijk water. De uitbundige plantenweelde heeft zijn invloed op insecten en andere ongewervelden die op hun beurt weer het voorkomen van vogels en zoogdieren  beïnvloeden.

Watering LommelDe traditionele weidebevloeiing, een eeuwenoud gebruik, zal stilaan vergeten zijn indien geen blijvende inspanningen geleverd worden om deze vloeiweiden te behouden of te herstellen. Gelukkig zijn er de talrijke vrijwilligers, die reeds 40 jaar inspanningen leveren om het behoud mogelijk te maken. Een landschapsbeheersplan kwam tot stand door de samenwerking van de Stad Lommel, Agentschap voor Natuur en Bos, Natuurpunt en Erfgoed Lommel. Het hooi vindt gretige afnemers bij paardenliefhebbers en schapen zorgen voor de begrazing van de ‘toemaat’, het nagras. Naast de maandelijkse geleide wandelingen zijn er informatieve en didactische activiteiten om het collectieve geheugen aan te scherpen. Het verband tussen natuur en erfgoed krijgt stilaan meer aandacht en dat kan enkel toegejuicht worden.

Unesco werelderfgoed?

Onder de bezielende leiding van Professor Emeritus Christian Leibundgut van de universiteit van Freiburg, wordt geijverd om de traditionele weidebevloeiing in Europa als immaterieel cultureel Unesco-erfgoed te doen erkennen. Hij inventariseerde en bezocht de Europese locaties waar nog ‘gewitterd’ wordt. Bij zijn bezoek aan Lommel was hij sterk onder de indruk van de geleverde inspanningen en van de grote oppervlakte vloeiweiden. Hij was nog meer in zijn nopjes toen hij een positief antwoord kreeg op zijn vraag om met hem samen te werken om  zijn gestelde doel te bereiken. Om hierin te slagen moeten verschillende stappen gezet worden.

Vlaams erfgoed

Een plaats op de Vlaamse inventaris immaterieel cultureel erfgoed, zoals kantklossen, bier brouwen, trekpaarden of witloof kweken en nog heel wat andere gebruiken is de eerste betrachting: deze plaatselijke erkenning is een belangrijke stapsteen naar internationale erkenning en is haalbaar dankzij de hulp van het Centrum voor Agrarische Geschiedenis. Niet enkel om te weten hoe onze voorouders leefden zijn we verplicht om dit levend verleden te borgen en te koesteren; ook onze nakomelingen moeten nog getuige kunnen zijn van dit stukje landbouwgeschiedenis en tegelijk kunnen genieten van de natuurpracht die ermee gepaard gaat.