Proces gestuurd natuurbeheer: van project (PONC) tot handboek

De Europese samenleving staat voor flinke uitdagingen, vooral met de groeiende impact van klimaatverandering en de toename van extreme weersomstandigheden. Om biodiversiteit te behouden en het welzijn van de menselijke samenleving te waarborgen, werden er samen met een internationaal project team natuurlijke oplossingen voor deze uitdagingen verkend, onder de vorm van proces gestuurde natuur.

Eén van de belangrijke natuurlijke oplossingen wordt gezien in dit proces gestuurd natuurbeheer, waarbij vooral ecologische processen de natuur sturen. Met ecologische processen wordt bedoeld: overstromingen, vrij rondzwervende (grazende) dieren, droogte, wind en vuur. Deze processen kunnen leiden tot een wildere en robuustere natuur, die verweven is met menselijke bewoning, landbouw, industrie en bosbouw.

De partners van het Erasmus-project 'Process Oriented Nature Conservation' of PONC-project (2020-2023) schreven hun bevindingen neer in een praktisch handboek met aanbevelingen. Daarnaast is er ook een fotoboek gemaakt.
Het handboek biedt een overzicht van natuurlijke processen in door de mens gemaakte landschappen, de potentiële voordelen van proces gestuurd  natuurbeheer en een gedetailleerde beschrijving van hoe dit er in de praktijk kan uitzien. Het bevat tips voor deelname van belanghebbenden, verzamelt best practices, maar ook de mogelijke struikelblokken.

Naast Inverde, die optrad als project coördinator, participeerde Vlaanderen via  Agentschap Natuur en Bos inhoudelijk met twee gebieden:  het Sigmaplan in het Schelde-getijdengebied en het Nationaal Park Bosland.

Meer weten

Natuurbehoud gestuurd door processen: op weg naar wilder, goedkoper en robuuster natuurbeheer

Aangezien het uitsluiten van menselijke aanwezigheid in het landschap uiteraard onmogelijk is in grote delen van Europa, moeten we onze inspanningen richten op het handhaven, herstellen en (her)creëren van een robuuste en veerkrachtige natuur.Deze natuur moet in staat zijn om om te gaan met de toenemende druk van de menselijke bevolking, water- en landgebruik en klimaatverandering. Een wilde en robuuste natuur naast menselijke activiteiten blijkt een waardevol instrument te zijn om de gevolgen van klimaatverandering te verzachten en het verlies van biodiversiteit tegen te gaan.

Doelen van het Project

Het doel van het Erasmus-project 'Process Oriented Nature Conservation' of PONC-project was het ontwikkelen van een handboek. Dit handboek biedt een overzicht van natuurlijke processen in door de mens gemaakte landschappen, de potentiële voordelen van de PONC-benadering en een gedetailleerde beschrijving van hoe dit er in de praktijk uitziet. Het bevat ook tips voor deelname van belanghebbenden.
Naast het handboek is er ook een  fotoboek genaamd 'Process Oriented Nature Conservation. Towards a wilder, cheaper and more robust nature management'.

Partners van PONC

Aangezien de meeste bestaande inspanningen zich richten op afgelegen en verlaten gebieden, verkenden zes partners uit vijf Europese landen het potentieel om natuurlijke processen toe te staan, te herstellen en te ondersteunen in kleinere en door de mens gebruikte landschappen, zoals onze Europese landbouw- en verstedelijkte landschappen:
België: Natuurinvest (coördinator) en Natuur en Bos werkten aan kwesties met betrekking tot de publieke perceptie van roofdieren en het inzetten van grote grazers in dichtbevolkte gebieden.
Nederland: ARK Nature heeft pionierswerk verricht op het gebied van herintroductie benaderingen in een van de dichtstbevolkte landen ter wereld.
Zweden: Fjällbete had zijn focus op holistische regeneratieve landbouw.
Zweden: Pro Natura was betrokken bij het herstel van houtweide en verschillende oplossingen voor gebieden zonder grazende dieren.
Roemenië: Milvus Group heeft lokaal gefocust op initiatieven voor individuele diersoorten.
Verenigd Koninkrijk: Knepp Estate heeft een groot herbevolkingsproject in een zeer intensief beheerd agrarisch landschap.
Gedeeltelijk gefinancierd door het Erasmus+-programma van de Europese Unie, zochten we naar succesvolle gevallen en onderzochten we hun drijvende krachten. Door deze toe te passen op verschillende Europese landschappen, evalueerden we de ervaringen die we opdeden en ontwikkelden we richtlijnen voor succesvolle implementatie in nieuwe gebieden in Europa, waardoor de schaal en potentiële impact van wilde en robuuste natuur, verweven met menselijke activiteit, werden vergroot.