Verdedigingsstrategieën van de Zwarte honingbij tegen de varroamijt in het Nationaal Park Bosland

Katrijn De Ryck, studente in de Biologie aan de Universiteit Hasselt, is voor haar bachelorproef betrokken in een intrigerend onderzoek. Onder begeleiding van Professor Natalie Beenaerts en bijendeskundige Dylan Elen, gaat zij in op de vraag van resistentie tegen de Varroamijt bij de Zwarte bijenvolkeren van Bosland.
De Varroamijt vormt een dreiging voor honingbijen vanwege haar parasitaire aard, de verspreiding van ziekten en het daaruit voortvloeiende verlies van bijenpopulaties. Dit leidt tot verminderde productiviteit en veranderingen in het gedrag van bijen. Momenteel is één van de voorgestelde oplossingen voor de bedreiging van de Varroamijt het gebruik van chemische producten, zoals oxaalzuur en zelfs sterke acariciden.

In Bosland wordt onderzocht of er op een natuurlijke wijze resistentie kan worden ontwikkeld bij de Zwarte bij. Dit houdt in dat er geen chemicaliën worden gebruikt, maar dat er wordt onderzocht of natuurlijke selectie kan leiden tot een mate van resistentie bij de bijen zelf.

Het onderzoek van Katrijn concentreert zich op het meten van de weerbaarheid van de bijen tegen de Varroamijt. Dit gebeurt op een indirecte manier: er wordt gekeken naar hoe snel bijen hun broed opruimen wanneer er iets is wat een besmetting nabootst, dit staat bekend als hun hygiënische respons. Een positieve respons is een drijvende kracht achter het besluit om verder te werken met een bijenvolk.

Bosland´s Zwarte Bij project

In het schitterende Limburgse Nationaal Park Bosland wordt een interessant initiatief gerealiseerd: het Bosland's Zwarte Bij Project. Dit project wordt geleid door de organisatie ZwarteBij.org vzw, in nauwe samenwerking met partners zoals BosLAB, ANB, Natuurpunt, KU Leuven, UGent en vrijwilligers, waaronder Dr. Sofie De Groef en Dr. Markus Neuditschko.

Wat dit project zo bijzonder maakt, is het hoofddoel om een stabiele populatie van Zwarte bijen (Apis mellifera mellifera) te realiseren in Bosland. Deze bijen moeten niet alleen kunnen overleven in hun natuurlijke omgeving, maar ook resistent zijn tegen de Varroamijt, zonder menselijke interventie. Hierbij komt het concept van "Darwiniaanse selectie" en "massaselectie" om de hoek kijken.

Maar wat houdt dit precies in? Dit betekent dat de bijen die het meest aangepast zijn aan hun omgeving en het minst afhankelijk zijn van menselijke interventie, de kans krijgen om zich voort te planten en hun genetische eigenschappen door te geven.
Geavanceerde technologieën, zoals DNA-analyses met SNP (Single Nucleotide Polymorphism), worden gebruikt om genetische variatie te begrijpen en te verbeteren. Deze kennis stelt wetenschappers en imkers in staat om veerkrachtige bijen te selecteren.

Het project omvat meer dan 100 bijenvolken die onder gecontroleerde omstandigheden worden gehouden. Deze omstandigheden bieden een unieke gelegenheid voor wetenschappelijk onderzoek, zowel op nationaal als internationaal niveau.

Het natuurdomein Pijnven in Bosland heeft zich in de afgelopen jaren al bewezen als een belangrijk bevruchtingsstation voor Zwarte bijen. Hier kunnen imkers uit heel Vlaanderen en daarbuiten hun eigen bijenkoninginnen laten paren met de beste genetica die op dat moment beschikbaar is.

Het uiteindelijke doel van dit project is om de lokale Zwarte bijensoort, die volledig is aangepast aan de omgeving, beschikbaar te maken voor een groeiende groep imkers, zonder de noodzaak van genetisch materiaal van elders. Dit project is een cruciale stap in het behoud en de bloei van deze belangrijke bijensoort in Bosland en daarbuiten.